Wykańczanie powierzchni drewnianych – jak zabezpieczyć swoje meble

Przez wiele lat jedynym wyjściem zabezpieczania drewnianych nawierzchni było pokrywanie ich woskiem pszczelim bądź olejem. Normalne substancje uwydatniały równocześnie urok rysunku drewnianych słojów. Także dziś specyfiki na bazie wosku pszczelego pełnia gigantyczną rolę w procesach chronienia drewnianych nawierzchni mebli. Z pewnością żaden inny specyfik nie podoła tak wydobyć oraz zaakcentować niezwykłego charakteru drewna, jak oczywiście maść z wosku pszczelego. Używając naturalnych środków ciężko będzie osiągnąć powierzchnie które będą spełniać wszystkie wymogi biologiczne, a na dodatek łatwe w konserwacji a także odporne na zniszczenie i na działanie środków chemicznych. Dlatego towary naturalne raczej nie mają szans konkurować z nowoczesnymi lakierami ochronnymi do drewna, robionymi na bazie żywic sztucznych.

Kluczowe wytyczne postępowania

Aby nawierzchnie mebli przez dłuższy czas zachowały swój urok, trzeba je wykończyć w sposób gwarantujący ich ochronę. Ponieważ meble czy pojedyncze części mebli pełnią różne funkcje, powłoka wykańczająca powinna odpowiadać stawianym im wymaganiom, na przykład zapewniać należytą wytrzymałość na zużycie. Przed przystąpieniem do wykańczania powierzchni powinno się uzyskać nieco wiedzy o rozmaitych typach powłok wykańczających. Zazwyczaj używane środki naturalne – oleje lniane, pokosty lub impregnujące oleje żywiczne – wnikają głęboko w pory. Naniesione pędzlem albo czystą ściereczką, zamykają pory drewna, ale nie tworzą na ich powierzchni twardej warstwy. Niestety, ten model wykończenia nie umożliwia zupełnej ochrony, dlatego że olej pozostający w porach szybko ściera się, a powłoka wymaga częstego odnawiania.

Twarde powłoki

Do środków wykańczających tworzących na powierzchni drewna twardą warstwę, zaliczamy szelak, politurę oraz oferowane w ogromnej liczbie lakiery bezbarwne. Zazwyczaj środki te nanosimy pędzlem, niektóre natryskujemy. Tego rodzaju twarde powłoki zapewniają dobrą ochronę przed brudem i uszkodzeniami, jednak bardzo różnie reagują na wilgoć. Na politurach szelakowych szybko pokazują się szpecące plamy po wodzie, podczas gdy bezbarwne lakiery poliuretanowe są całkowicie wodoodporne.

Ochrona powierzchni

Zarówno szelak, jak i politura należą do wysychających środków wykańczających. Składają się z żywic i substancji rozpuszczalnikowych. Proces wysychania polega na odparowaniu rozpuszczalnika i pozostawieniu na powierzchni drewna cienkiej warstwy żywicy. Politury mają tę ogromną zaletę, że można je rozpuścić odpowiednimi rozpuszczalnikami, po czym wypolerować. Dlatego możliwe jest ponowne przywrócenie pierwotnego blasku starej, zużytej politurze. Jedynie bardzo starych politur nie da się już poprawić.

Zabezpieczanie starych mebli

Zastanawiając się nad wyborem środka do wykończenia powierzchni drewna, trzeba zwrócić uwagę głównie na przeznaczenie i sposób użytkowania mebla. Nie warto więc malować drogim lakierem dwukomponentowym powierzchni ściany, nie narażonej na bezpośrednie zużycie w takim stopniu jak podłoga czy blat stołu. Meble i wszystkie inne elementy drewniane we wnętrzach zawsze można olejować lub woskować, a nawet stosować obie te metody równocześnie. Bez ponoszenia nadmiernych nakładów uzyskamy w ten sposób odporne, połyskujące powierzchnie, łatwe do wykończenia i konserwacji.
Drewno pokrywamy najpierw podkładem gruntującym na bazie oleju i żywic naturalnych, aby wyrównać wsiąkliwość powierzchni i uzyskać równomierną, cienką warstwę wosku o jednolitym połysku. Podkład nanosimy metodą malowania lub zanurzania. Z powierzchni mało wsiąkliwych nadmiar środka impregnującego usuwamy ściereczką – inaczej będą się kleiły. Po ok. 24 godzinach powierzchnie lekko szlifujemy i przystępujemy do woskowania. Ścierką nie pozostawiającą włosków nanosimy bardzo cienką warstwę wosku do mebli. Obowiązuje zasada im mniej tym lepiej – w ten sposób zagwarantujemy prawidłowe wysychanie powierzchni. Dla uzyskania idealnego efektu, warstwę wosku szczotkujemy miękką szczotką oraz polerujemy tamponem.
Kuchenne blaty robocze podlegają szczególnym zasadom. Są one narażone na znaczne obciążenia mechaniczne oraz na działanie agresywnych płynów powodujących przebarwienia drewna – takich jak chociażby ocet, sok z cytryny czy cebuli. Tak wymagające powierzchnie drewniane należy wykończyć środkami na bazie oleju, ale nie zawierającymi żywic – na przykład pokostem lnianym. Oleje rozgrzane w kąpieli wodnej (35-40°C) wnikają głęboko w pory drewna. Nakładamy je tak długo, jak długo wsiąkają w jego powierzchnię.

Dodatkowe informacje:

1. Aby określić rodzaj wykończenia powierzchni, nakładamy na nią kroplę terpentyny i rozcieramy ją. Jeśli zewnętrzna powłoka rozpuszcza się i widać surowe drewno, mamy do czynienia z woskiem lub olejem lnianym; jeśli nie – z reguły powierzchnię pokrywa przezroczysty lakier albo lazura.

2. Zwinięte w kłębek ściereczki nasączone olejem lnianym mogą ulec samozapaleniu (reakcje chemiczne). Gdy planujemy użycie ścierki także następnego dnia, zamknijmy ją w szczelnej puszce. Jeśli nie – trzeba ją rozłożyć i pozwolić jej przeschnąć. Dopiero suchą szmatkę można wyrzucić.